پس از طي شدن پروسه قانوني تکلیف اکثر کمیسیونهای مجلس نهم مشخص شد.
از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گرفته که به قول احمد توکلی برخی از نمایندگان برای کسب تجربه در سفرهای خارجی اشتیاق فراوانی به عضویت در آن دارند تا کمسیونهای فرهنگی و شوراها که کمتر مشتری دارد و تنها بعضی از چهرهای شاخص مجلس از جمله لاریجانی و ابوترابی برای به حد نصاب رسیدن به عضویت آن در آمدند.
احمد توکلی نماينده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم در این گفتوگو با اشاره به سیر مراحل عضویت نمایندگان در کمیسیونهای مختلف، علت برخی درخواستهای زیاد نمایندگان را عدم رعایت شأن و جایگاه کمیسیونهای دیگر دانست.
خلاصهای از گفتوگوی احمد توکلی، با هفته نامه پنجره را میخوانید.
عموم مردم از سازوکارهای آیين نامهای مجلس اطلاع کافی ندارند. برای آغاز بحث لطفا مختصری از سیر مراحل انتخاب نمایندگان برای عضویت در کمیسیونهای مختلف مجلس شورای اسلامی را تشریح بفرمایید.
طبق آیین نامه داخلی مجلس، ابتدا شعب 15 گانه تمایل منتخبین را مورد بحث و تبادل نظر قرار میدهند. هر نماینده موظف است اولویت اول و دوم خود را براساس تجارب، عضویت در کمیسیونهای ادوار گذشته مجلس، علایق و تخصص خود به شعبه ارائه کند. متأسفانه با اینکه ملاکهای مشخص شده در آیین نامه، شامل تخصص، تجربه و عضویت در کمیسیونهای دورههای قبل باید مبنای انتخاب افراد باشد، ولی بین برخی از دوستان حجب و حیا بهوجود میآید و تعاملات متقابل اجازه نمیدهد بررسی بیشتری شود و هرچه میگویند ثبت میشود.
بعد از این مرحله هر کمیسیونی که داوطلب داشته باشد و به حد نصاب برسد، نهایی میشود. در غیر این صورت اگر بیش از نیاز یا کمتر از نیاز داوطلب داشته باشد، شعب سوابق افراد را منتشر کرده و در اختیار دیگر نمایندگان میگذارند.
روال معمول این است که بعضی از نمایندگان در این مرحله اولویتهای اول و دوم خود را عوض کرده و متقاضی عضویت در دیگر کمیسیونها میشوند.
اگر نماینده اصرار به عضویت در کمسیون خاصی داشته باشد، شعبه مجددا تشکیل جلسه میدهد و نماینده دلایل خود را مطرح کرده و شعبه بعد از استماع موارد مطروحه رأیگیری میکند و با رأی 1+15، فرد را برای عضویت در کمیسیون انتخاب میکند.
بهنظر شما چرا نمایندگان اشتیاق بیشتری برای عضویت در کمیسیونهایی مثل امنیت ملی و سیاست خارجی یا کمیسیونهای صنایع و انرژی دارند؟
اولین علت این است که برخی از نمایندههای جدید، شأن کمیسیونها را در ساختار مجلس نمیدانند.
بهعنوان مثال من با بعضی از دوستان صحبت کردم و گفتم که کمیسیون اجتماعی که شما تمایل به عضویت در آن ندارید، تمام قوانین و عملکرد بیمهها، تأمین اجتماعی، وزارت کار و قوانین استخدامی در آن بررسی میشود و کسی که تحصیلات و تخصصی در این زمینه دارد جایگاهش این کمیسیون است و همین بیدقتیهاست که باعث تضعیف شأن برخی از کمیسیونها شده است.
علت دیگر اینکه متأسفانه جاذبههایی در میان است که به نظر من جاذبههای رحمانی نیست و به همین دلیل است که بعضی از نمایندگان بهدنبال سفرهای خارجی برای کسب تجربه هستند و یا برخی دیگر تمایل به عضویت در کمیسیونهای صنایع و یا انرژی دارند تا منابع مالی را به حوزه انتخابیه خود سرازیر کنند. متأسفانه این عملکرد ناشی از ديدگاه برخی از نمایندگان است که ملی نیست و فقط مسائل و مشکلات حوزه انتخابیه خود را مدنظر دارند.
البته ناگفته نماند در این دوره مجلس، تعداد افرادی که تخصصهای مرتبط با حوزههای امنیت ملی و سیاست خارجی و همچنین حوزه اقتصاد داشتند، نسبت به ادوار گذشته بیشتر بود. بنابراین ترکیب تخصصها و تجربههای نمایندگان هم میتواند در اشتیاق نمایندگان به بعضی کمیسونها اثرگذار باشد.
بهنظر جنابعالی مشکلات سازوکار فعلی انتخاب نمایندگان برای عضویت در کمیسیونها چیست؟
برخی از مشکلات موجود، جاهای دیگر مثل جامعه، مجلس، دولت و قوه قضاییه هم قابل مشاهده است و مربوط به فرهنگ عمومی جامعه میشود. این فضای عمومی که فرد را احاطه کرده است، تأثیر خود را میگذارد. بنابراین همه مشکلات را نمیتوان با وضع مقررات حل کرد. بهعنوان مثال در مجالس سابق نمایندگان برای خود بد میدانستند که با یک سرمایه دار ارتباط داشته باشند ولی الان به راحتی ارتباط برقرار میکنند. البته بنده نمیخواهم این ارتباط نمایندگان مجلس را بهطور کلی نفی بکنم ولی بالاخره تبعات خودش را دارد.
بهنظر شما روش انتخاب اعضاي کمیسیونهای مجلس روش خوبی است؟
بهنظر بنده این روند، روند نسبتا خوبی است ولی علت جواب ندادن آن این است که دوستان رودربایستی دارند و بهصورت صریح مطالب و مشکلات را مطرح نمیکنند
